Cypr, jako jedno z najstarszych centrów winiarskich na świecie, ma bogatą historię produkcji win, której korzenie sięgają tysięcy lat wstecz. Jednym z najbardziej znanych cypryjskich win jest Commandaria, które uznawane jest za najstarsze wino produkowane nieprzerwanie przez ponad 5,000 lat. Jego historia ściśle wiąże się z kulturą wyspy, w której wino pełniło rolę zarówno napoju, jak i elementu religijnych ceremonii czy środka płatniczego.
Produkcja wina na Cyprze rozpoczęła się już w III tysiącleciu p.n.e., kiedy mieszkańcy wyspy zaczęli uprawiać winorośle i produkować wino. Najstarsze ślady tej tradycji znaleziono w miejscowości Erimi, gdzie odkryto zarówno winnice, jak i narzędzia do produkcji wina. Już wtedy wino traktowane było jako cenny towar i integralna część cypryjskiego życia, nie tylko w kontekście codziennego spożycia, ale także w obrzędach religijnych, gdzie często było ofiarowywane bogom.
Największą sławę wina cypryjskiego zyskało w średniowieczu, kiedy to Krzyżowcy zdobyli Cypr i zaczęli eksportować wino Commandaria do Europy. To właśnie w XIII wieku, po przejęciu wyspy przez Królestwo Jerozolimskie, wino Commandaria stało się symbolem prestiżu, cenionym przez europejskie dwory. Królowie Anglii, w tym Edward I, byli jego zapalonymi wielbicielami, a wino stało się częstym prezentem dyplomatycznym. Commandaria zyskała wówczas nazwę „królewskiego wina”.
Winorośle, z których powstaje Commandaria, to odmiany Mavro i Xynisteri. Wino produkowane jest tradycyjnie w rejonie o tej samej nazwie, w południowo-wschodniej części wyspy, gdzie klimat sprzyja uzyskaniu wyjątkowego smaku. Słodkie, czerwone wino Commandaria jest wynikiem unikalnej metody produkcji, która opiera się na suszeniu winogron na słońcu, co koncentruje naturalne cukry.
W średniowieczu wino to cieszyło się również uznaniem ze względu na swoje właściwości lecznicze. Było stosowane jako środek wspomagający zdrowie i uważane za panaceum na liczne dolegliwości. Dzięki temu jego popularność rosła, a produkcja wina stawała się jednym z głównych zajęć mieszkańców Cypru.
Po zdobyciu Cypru przez Turków w 1571 roku, winiarstwo na wyspie zmniejszyło swoją skalę, jednak nigdy nie zanikło całkowicie. W XIX wieku, po zakończeniu panowania tureckiego, produkcja win ponownie nabrała tempa, a cypryjskie wina zaczęły być szerzej znane na rynku międzynarodowym.
Dziś Cypr jest jednym z ważniejszych producentów win w regionie Morza Śródziemnego. Choć Commandaria pozostaje symbolem cypryjskiego winiarstwa, wyspa oferuje również szeroki wachlarz innych win, zarówno czerwonych, jak i białych, które cieszą się dużym uznaniem wśród smakoszy. Cypryjscy winiarze, korzystając z nowoczesnych technologii, nadal stosują tradycyjne metody produkcji win, co pozwala łączyć dziedzictwo z nowoczesnością.
Cypr jest także miejscem, gdzie wino odgrywa kluczową rolę w codziennym życiu. To napój obecny podczas świąt, rodzinnych spotkań i ważnych ceremonii, symbolizujący gościnność i tradycję. Wina cypryjskie są częścią narodowej tożsamości i stanowią ważny element dziedzictwa kulturowego wyspy.
